Hávamál [Swedish translation]

1.

Gáttir allar,

áðr gangi fram,

um skoðask skyli,

um skyggnast skyli,

því at óvíst er at vita,

hvar óvinir

sitja á fleti fyrir.

2.

Gefendr heilir!

Gestr er inn kominn,

hvar skal sitja sjá?

Mjök er bráðr,

sá er á bröndum skal

síns of freista frama.

3.

Elds er þörf,

þeims inn er kominn

ok á kné kalinn;

matar ok váða

er manni þörf,

þeim er hefr um fjall farit.

4.

Vatns er þörf,

þeim er til verðar kemr,

þerru ok þjóðlaðar,

góðs of æðis,

ef sér geta mætti,

orðs ok endrþögu.

5.

Vits er þörf,

þeim er víða ratar;

dælt er heima hvat;

at augabragði verðr,

sá er ekki kann

ok með snotrum sitr.

6.

At hyggjandi sinni

skyli-t maðr hræsinn vera,

heldr gætinn at geði;

þá er horskr ok þögull

kemr heimisgarða til,

sjaldan verðr víti vörum,

því at óbrigðra vin

fær maðr aldregi

en mannvit mikit.

7.

Inn vari gestr,

er til verðar kemr,

þunnu hljóði þegir,

eyrum hlýðir,

en augum skoðar;

svá nýsisk fróðra hverr fyrir.

8.

Hinn er sæll,

er sér of getr

lof ok líknstafi;

ódælla er við þat,

er maðr eiga skal

annars brjóstum í.

9.

Sá er sæll,

er sjalfr of á

lof ok vit, meðan lifir;

því at ill ráð

hefr maðr oft þegit

annars brjóstum ór.

10.

Byrði betri

berr-at maðr brautu at

en sé mannvit mikit;

auði betra

þykkir þat í ókunnum stað;

slíkt er válaðs vera.

11.

Byrði betri

berr-at maðr brautu at

en sé mannvit mikit;

vegnest verra

vegr-a hann velli at

en sé ofdrykkja öls.

12.

Er-a svá gótt

sem gótt kveða

öl alda sona,

því at færa veit,

er fleira drekkr

síns til geðs gumi.

13.

Óminnishegri heitir

sá er yfir ölðrum þrumir,

hann stelr geði guma;

þess fugls fjöðrum

ek fjötraðr vark

í garði Gunnlaðar.

14.

Ölr ek varð,

varð ofrölvi

at ins fróða Fjalars;

því er ölðr bazt,

at aftr of heimtir

hverr sitt geð gumi.

15.

Þagalt ok hugalt

skyli þjóðans barn

ok vígdjarft vera;

glaðr ok reifr

skyli gumna hverr,

unz sinn bíðr bana.

16.

Ósnjallr maðr

hyggsk munu ey lifa,

ef hann við víg varask;

en elli gefr

hánum engi frið,

þótt hánum geirar gefi.

17.

Kópir afglapi

er til kynnis kemr,

þylsk hann um eða þrumir;

allt er senn,

ef hann sylg of getr,

uppi er þá geð guma.

18.

Sá einn veit

er víða ratar

ok hefr fjölð of farit,

hverju geði

stýrir gumna hverr,

sá er vitandi er vits.

19.

Haldi-t maðr á keri,

drekki þó at hófi mjöð,

mæli þarft eða þegi,

ókynnis þess

vár þik engi maðr,

at þú gangir snemma at sofa.

20.

Gráðugr halr,

nema geðs viti,

etr sér aldrtrega;

oft fær hlægis,

er með horskum kemr,

manni heimskum magi.

21.

Hjarðir þat vitu,

nær þær heim skulu,

ok ganga þá af grasi;

en ósviðr maðr

kann ævagi

síns of mál maga.

22.

Vesall maðr

ok illa skapi

hlær at hvívetna;

hittki hann veit,

er hann vita þyrfti,

at hann er-a vamma vanr.

23.

Ósviðr maðr

vakir um allar nætr

ok hyggr at hvívetna;

þá er móðr,

er at morgni kemr,

allt er víl sem var.

24.

Ósnotr maðr

hyggr sér alla vera

viðhlæjendr vini;

hittki hann fiðr,

þótt þeir um hann fár lesi,

ef hann með snotrum sitr.

25.

Ósnotr maðr

hyggr sér alla vera

viðhlæjendr vini;

þá þat finnr,

er at þingi kemr,

at hann á formælendr fáa.

26.

Ósnotr maðr

þykkisk allt vita,

ef hann á sér í vá veru;

hittki hann veit,

hvat hann skal við kveða,

ef hans freista firar.

27.

Ósnotr maðr,

er með aldir kemr,

þat er bazt, at hann þegi;

engi þat veit,

at hann ekki kann,

nema hann mæli til margt;

veit-a maðr,

hinn er vettki veit,

þótt hann mæli til margt.

28.

Fróðr sá þykkisk,

er fregna kann

ok segja it sama;

eyvitu leyna

megu ýta synir,

því er gengr um guma.

29.

Ærna mælir,

sá er æva þegir,

staðlausu stafi;

hraðmælt tunga,

nema haldendr eigi,

oft sér ógótt of gelr.

30.

At augabragði

skal-a maðr annan hafa,

þótt til kynnis komi;

margr þá fróðr þykkisk,

ef hann freginn er-at

ok nái hann þurrfjallr þruma.

31.

Fróðr þykkisk,

sá er flótta tekr,

gestr at gest hæðinn;

veit-a görla,

sá er of verði glissir,

þótt hann með grömum glami.

32.

Gumnar margir

erusk gagnhollir,

en at virði vrekask;

aldar róg

þat mun æ vera,

órir gestr við gest.

33.

Árliga verðar

skyli maðr oft fáa,

nema til kynnis komi:

str ok snópir,

lætr sem solginn sé

ok kann fregna at fáu.

34.

Afhvarf mikit

er til ills vinar,

þótt á brautu búi,

en til góðs vinar

liggja gagnvegir,

þótt hann sé firr farinn.

35.

Ganga skal,

skal-a gestr vera

ey í einum stað;

ljúfr verðr leiðr,

ef lengi sitr

annars fletjum á.

36.

Bú er betra,

þótt lítit sé,

halr er heima hverr;

þótt tvær geitr eigi

ok taugreftan sal,

þat er þó betra en bæn.

37.

Bú er betra,

þótt lítit sé,

halr er heima hverr;

blóðugt er hjarta,

þeim er biðja skal

sér í mál hvert matar.

38.

Vápnum sínum

skal-a maðr velli á

feti ganga framar,

því at óvíst er at vita,

nær verðr á vegum úti

geirs of þörf guma.

39.

Fannk-a ek mildan mann

eða svá matar góðan,

at væri-t þiggja þegit,

eða síns féar

svági [glöggvan],

at leið sé laun, ef þægi.

40.

Féar síns,

er fengit hefr,

skyli-t maðr þörf þola;

oft sparir leiðum,

þats hefr ljúfum hugat;

margt gengr verr en varir.

41.

Vápnum ok váðum

skulu vinir gleðjask;

þat er á sjalfum sýnst;

viðrgefendr ok endrgefendr

erusk lengst vinir,

ef þat bíðr at verða vel.

42.

Vin sínum

skal maðr vinr vera

ok gjalda gjöf við gjöf;

hlátr við hlátri

skyli hölðar taka

en lausung við lygi.

43.

Vin sínum

skal maðr vinr vera,

þeim ok þess vin;

en óvinar síns

skyli engi maðr

vinar vinr vera.

44.

Veiztu, ef þú vin átt,

þann er þú vel trúir,

ok vill þú af hánum gótt geta,

geði skaltu við þann blanda

ok gjöfum skipta,

fara at finna oft.

45.

Ef þú átt annan,

þanns þú illa trúir,

vildu af hánum þó gótt geta,

fagrt skaltu við þann mæla

en flátt hyggja

ok gjalda lausung við lygi.

46.

Það er enn of þann

er þú illa trúir

ok þér er grunr at hans geði,

hlæja skaltu við þeim

ok um hug mæla;

glík skulu gjöld gjöfum.

47.

Ungr var ek forðum,

fór ek einn saman,

þá varð ek villr vega;

auðigr þóttumk,

er ek annan fann,

maðr er manns gaman.

48.

Mildir, fræknir

menn bazt lifa,

sjaldan sút ala;

en ósnjallr maðr

uggir hotvetna,

sýtir æ glöggr við gjöfum.

49.

Váðir mínar

gaf ek velli at

tveim trémönnum;

rekkar þat þóttusk,

er þeir rift höfðu;

neiss er nökkviðr halr.

50.

Hrörnar þöll,

sú er stendr þorpi á,

hlýr-at henni börkr né barr;

svá er maðr,

sá er manngi ann.

Hvat skal hann lengi lifa?

51.

Eldi heitari

brennr með illum vinum

friðr fimm daga,

en þá sloknar,

er inn sétti kemr,

ok versnar allr vinskapr.

52.

Mikit eitt

skal-a manni gefa;

oft kaupir sér í litlu lof,

með halfum hleif

ok með höllu keri

fekk ek mér félaga.

53.

Lítilla sanda

lítilla sæva

lítil eru geð guma;

því allir menn

urðu-t jafnspakir;

half er öld hvar.

54.

Meðalsnotr

skyli manna hverr;

æva til snotr sé;

þeim er fyrða

fegrst at lifa,

er vel margt vitu.

55.

Meðalsnotr

skyli manna hverr,

æva til snotr sé;

því at snotrs manns hjarta

verðr sjaldan glatt,

ef sá er alsnotr, er á.

56.

Meðalsnotr

skyli manna hverr,

æva til snotr sé;

örlög sín

viti engi fyrir,

þeim er sorgalausastr sefi.

57.

Brandr af brandi

brenn, unz brunninn er,

funi kveikisk af funa;

maðr af manni

verðr at máli kuðr,

en til dælskr af dul.

58.

Ár skal rísa,

sá er annars vill

fé eða fjör hafa;

sjaldan liggjandi ulfr

lær of getr

né sofandi maðr sigr.

59.

Ár skal rísa,

sá er á yrkjendr fáa,

ok ganga síns verka á vit;

margt of dvelr,

þann er um morgin sefr,

hálfr er auðr und hvötum.

60.

Þurra skíða

ok þakinna næfra,

þess kann maðr mjöt,

þess viðar,

er vinnask megi

mál ok misseri.

61.

Þveginn ok mettr

ríði maðr þingi at,

þótt hann sé-t væddr til vel;

skúa ok bróka

skammisk engi maðr

né hests in heldr,

þótt hann hafi-t góðan

62.

Snapir ok gnapir,

er til sævar kemr,

örn á aldinn mar;

svá er maðr,

er með mörgum kemr

ok á formælendr fáa.

63.

Fregna ok segja

skal fróðra hverr,

sá er vill heitinn horskr;

einn vita

né annarr skal,

þjóð veit, ef þrír ro.

64.

Ríki sitt

skyli ráðsnotra

hverr í hófi hafa;

þá hann þat finnr,

er með fræknum kemr

at engi er einna hvatastr.

65.

-- -- -- --

orða þeira,

er maðr öðrum segir

oft hann gjöld of getr.

66.

Mikilsti snemma

kom ek í marga staði,

en til síð í suma;

öl var drukkit,

sumt var ólagat,

sjaldan hittir leiðr í líð.

67.

Hér ok hvar

myndi mér heim of boðit,

ef þyrftak at málungi mat,

eða tvau lær hengi

at ins tryggva vinar,

þars ek hafða eitt etit.

68.

Eldr er beztr

með ýta sonum

ok sólar sýn,

heilyndi sitt,

ef maðr hafa náir,

án við löst at lifa.

69.

Er-at maðr alls vesall,

þótt hann sé illa heill;

sumr er af sonum sæll,

sumr af frændum,

sumr af fé ærnu,

sumr af verkum vel.

70.

Betra er lifðum

en sé ólifðum,

ey getr kvikr kú;

eld sá ek upp brenna

auðgum manni fyrir,

en úti var dauðr fyr durum.

71.

Haltr ríðr hrossi,

hjörð rekr handar vanr,

daufr vegr ok dugir,

blindr er betri

en brenndr séi,

nýtr manngi nás.

72.

Sonr er betri,

þótt sé síð of alinn

eftir genginn guma;

sjaldan bautarsteinar

standa brautu nær,

nema reisi niðr at nið.

73.

Tveir ro eins herjar,

tunga er höfuðs bani;

er mér í heðin hvern

handar væni.

74.

Nótt verðr feginn

sá er nesti trúir,

skammar ro skips ráar;

hverf er haustgríma;

fjölð of viðrir

á fimm dögum

en meira á mánuði.

75.

Veit-a hinn,

er vettki veit,

margr verðr af aurum api;

maðr er auðigr,

annar óauðigr,

skyli-t þann vítka váar.

76.

Deyr fé,

deyja frændr,

deyr sjalfr it sama,

en orðstírr

deyr aldregi,

hveim er sér góðan getr.

77.

Deyr fé,

deyja frændr,

deyr sjalfr it sama,

ek veit einn,

at aldrei deyr:

dómr um dauðan hvern.

78.

Fullar grindr

sá ek fyr Fitjungs sonum,

nú bera þeir vánar völ;

svá er auðr

sem augabragð,

hann er valtastr vina.

79.

Ósnotr maðr,

ef eignask getr

fé eða fljóðs munuð,

metnaðr hánum þróask,

en mannvit aldregi,

fram gengr hann drjúgt í dul.

80.

Þat er þá reynt,

er þú að rúnum spyrr

inum reginkunnum,

þeim er gerðu ginnregin

ok fáði fimbulþulr,

þá hefir hann bazt, ef hann þegir.

81.

At kveldi skal dag leyfa,

konu, er brennd er,

mæki, er reyndr er,

mey, er gefin er,

ís, er yfir kemr,

öl, er drukkit er.

82.

Í vindi skal við höggva,

veðri á sjó róa,

myrkri við man spjalla,

mörg eru dags augu;

á skip skal skriðar orka,

en á skjöld til hlífar,

mæki höggs,

en mey til kossa.

83.

Við eld skal öl drekka,

en á ísi skríða,

magran mar kaupa,

en mæki saurgan,

heima hest feita,

en hund á búi.

II.

84.

Meyjar orðum

skyli manngi trúa

né því, er kveðr kona,

því at á hverfanda hvéli

váru þeim hjörtu sköpuð,

brigð í brjóst of lagið.

85.

Brestanda boga,

brennanda loga,

gínanda ulfi,

galandi kráku,

rýtanda svíni,

rótlausum viði,

vaxanda vági,

vellanda katli,

86.

Fljúganda fleini,

fallandi báru,

ísi einnættum,

ormi hringlegnum,

brúðar beðmálum

eða brotnu sverði,

bjarnar leiki

eða barni konungs.

87.

Sjúkum kalfi,

sjalfráða þræli,

völu vilmæli,

val nýfelldum.

88.

Akri ársánum

trúi engi maðr

né til snemma syni,

- veðr ræðr akri.

en vit syni;

hætt er þeira hvárt.

89.

Bróðurbana sínum

þótt á brautu mæti,

húsi hálfbrunnu,

hesti alskjótum,

- þá er jór ónýtr,

ef einn fótr brotnar -,

verði-t maðr svá tryggr

at þessu trúi öllu.

90.

Svá er friðr kvenna,

þeira er flátt hyggja,

sem aki jó óbryddum

á ísi hálum,

teitum, tvévetrum

ok sé tamr illa,

eða í byr óðum

beiti stjórnlausu,

eða skyli haltr henda

hrein í þáfjalli.

91.

Bert ek nú mæli,

því at ek bæði veit,

brigðr er karla hugr konum;

þá vér fegrst mælum,

er vér flást hyggjum:

þat tælir horska hugi.

92.

Fagrt skal mæla

ok fé bjóða,

sá er vill fljóðs ást fá,

líki leyfa

ins ljósa mans,

sá fær, er fríar.

93.

Ástar firna

skyli engi maðr

annan aldregi;

oft fá á horskan,

er á heimskan né fá,

lostfagrir litir.

94.

Eyvitar firna

er maðr annan skal,

þess er um margan gengr guma;

heimska ór horskum

gerir hölða sonu

sá inn máttki munr.

95.

Hugr einn þat veit,

er býr hjarta nær,

einn er hann sér of sefa;

öng er sótt verri

hveim snotrum manni

en sér engu at una.

96.

Þat ek þá reynda,

er ek í reyri sat,

ok vættak míns munar;

hold ok hjarta

var mér in horska mær;

þeygi ek hana at heldr hefik.

97.

Billings mey

ek fann beðjum á

sólhvíta sofa;

jarls ynði

þótti mér ekki vera

nema við þat lík at lifa.

98.

"Auk nær aftni

skaltu, Óðinn, koma,

ef þú vilt þér mæla man;

allt eru ósköp,

nema einir viti

slíkan löst saman."

99.

Aftr ek hvarf

ok unna þóttumk

vísum vilja frá;

hitt ek hugða,

at ek hafa mynda

geð hennar allt ok gaman.

100.

Svá kom ek næst,

at in nýta var

vígdrótt öll of vakin

með brennandum ljósum

ok bornum viði,

svá var mér vílstígr of vitaðr.

101.

Auk nær morgni,

er ek var enn of kominn,

þá var saldrótt of sofin;

grey eitt ek þá fann

innar góðu konu

bundit beðjum á.

102.

Mörg er góð mær,

ef görva kannar,

hugbrigð við hali;

þá ek þat reynda,

er it ráðspaka

teygða ek á flærðir fljóð;

háðungar hverrar

leitaði mér it horska man,

ok hafða ek þess vettki vífs.

III.

103.

Heima glaðr gumi

ok við gesti reifr,

sviðr skal um sig vera,

minnigr ok málugr,

ef hann vill margfróðr vera,

oft skal góðs geta;

fimbulfambi heitir,

sá er fátt kann segja,

þat er ósnotrs aðal.

104.

Inn aldna jötun ek sótta,

nú em ek aftr of kominn:

fátt gat ek þegjandi þar;

mörgum orðum

mælta ek í minn frama

í Suttungs sölum.

105.

Gunnlöð mér of gaf

gullnum stóli á

drykk ins dýra mjaðar;

ill iðgjöld

lét ek hana eftir hafa

síns ins heila hugar,

síns ins svára sefa.

106.

Rata munn

létumk rúms of fá

ok um grjót gnaga;

yfir ok undir

stóðumk jötna vegir,

svá hætta ek höfði til.

107.

Vel keypts litar

hefi ek vel notit,

fás er fróðum vant,

því at Óðrerir

er nú upp kominn

á alda vés jaðar.

108.

Ifi er mér á,

at ek væra enn kominn

jötna görðum ór,

ef ek Gunnlaðar né nytak,

innar góðu konu,

þeirar er lögðumk arm yfir.

109.

Ins hindra dags

gengu hrímþursar

Háva ráðs at fregna

Háva höllu í;

at Bölverki þeir spurðu,

ef hann væri með böndum kominn

eða hefði hánum Suttungr of sóit.

110.

Baugeið Óðinn,

hygg ek, at unnit hafi;

hvat skal hans tryggðum trúa?

Suttung svikinn

hann lét sumbli frá

ok grætta Gunnlöðu.

IV.

111.

Mál er at þylja

þular stóli á

Urðarbrunni at,

sá ek ok þagðak,

sá ek ok hugðak,

hlýdda ek á manna mál;

of rúnar heyrða ek dæma,

né of ráðum þögðu

Háva höllu at,

Háva höllu í,

heyrða ek segja svá:

112.

Ráðumk þér, Loddfáfnir,

en þú ráð nemir, -

njóta mundu, ef þú nemr,

þér munu góð, ef þú getr -:

nótt þú rís-at

nema á njósn séir

eða þú leitir þér innan út staðar.

113.

Ráðumk þér, Loddfáfnir,

en þú ráð nemir, -

njóta mundu, ef þú nemr,

þér munu góð, ef þú getr -:

fjölkunnigri konu

skal-at-tu í faðmi sofa,

svá at hon lyki þik liðum.

114.

Hon svá gerir,

at þú gáir eigi

þings né þjóðans máls;

mat þú vill-at

né mannskis gaman,

ferr þú sorgafullr at sofa.

115.

Ráðumk þér, Loddfáfnir,

en þú ráð nemir, -

njóta mundu, ef þú nemr,

þér munu góð, ef þú getr -:

annars konu

teygðu þér aldregi

eyrarúnu at.

116.

Ráðumk þér, Loddfáfnir,

en þú ráð nemir, -

njóta mundu, ef þú nemr,

þér munu góð, ef þú getr -:

á fjalli eða firði,

ef þik fara tíðir,

fásktu at virði vel.

117.

Ráðumk þér, Loddfáfnir,

en þú ráð nemir, -

njóta mundu, ef þú nemr,

þér munu góð, ef þú getr -:

illan mann

láttu aldregi

óhöpp at þér vita,

því at af illum manni

fær þú aldregi

gjöld ins góða hugar.

118.

Ofarla bíta

ek sá einum hal

orð illrar konu;

fláráð tunga

varð hánum at fjörlagi

ok þeygi of sanna sök.

119.

Ráðumk þér, Loddfáfnir,

en þú ráð nemir, -

njóta mundu, ef þú nemr,

þér munu góð, ef þú getr -:

veistu, ef þú vin átt,

þann er þú vel trúir,

far þú at finna oft,

því at hrísi vex

ok hávu grasi

vegr, er vættki treðr.

120.

Ráðumk þér, Loddfáfnir,

en þú ráð nemir, -

njóta mundu, ef þú nemr,

þér munu góð, ef þú getr -:

góðan mann

teygðu þér at gamanrúnum

ok nem líknargaldr, meðan þú lifir.

121.

Ráðumk þér, Loddfáfnir,

en þú ráð nemir, -

njóta mundu, ef þú nemr,

þér munu góð, ef þú getr -:

vin þínum

ver þú aldregi

fyrri at flaumslitum;

sorg etr hjarta,

ef þú segja né náir

einhverjum allan hug.

122.

Ráðumk þér, Loddfáfnir,

en þú ráð nemir, -

njóta mundu, ef þú nemr,

þér munu góð, ef þú getr -:

orðum skipta

þú skalt aldregi

við ósvinna apa,

123.

Því at af illum manni

mundu aldregi

góðs laun of geta,

en góðr maðr

mun þik gerva mega

líknfastan at lofi.

124.

Sifjum er þá blandat,

hver er segja ræðr

einum allan hug;

allt er betra

en sé brigðum at vera;

er-a sá vinr öðrum, er vilt eitt segir.

125.

Ráðumk, þér Loddfáfnir,

en þú ráð nemir, -

njóta mundu, ef þú nemr,

þér munu góð, ef þú getr -:

þrimr orðum senna

skal-at-tu þér við verra mann

oft inn betri bilar,

þá er inn verri vegr.

126.

Ráðumk þér, Loddfáfnir,

en þú ráð nemir, -

njóta mundu, ef þú nemr,

þér munu góð, ef þú getr -:

skósmiðr þú verir

né skeftismiðr,

nema þú sjalfum þér séir:

skór er skapaðr illa

eða skaft sé rangt,

þá er þér böls beðit.

127.

Ráðumk þér, Loddfáfnir,

en þú ráð nemir, -

njóta mundu, ef þú nemr,

þér munu góð, ef þú getr -:

hvars þú böl kannt,

kveð þú þér bölvi at

ok gef-at þínum fjándum frið.

128.

Ráðumk þér, Loddfáfnir,

en þú ráð nemir, -

njóta mundu, ef þú nemr,

þér munu góð, ef þú getr -:

illu feginn

ver þú aldregi,

en lát þér at góðu getit.

129.

Ráðumk þér, Loddfáfnir,

en þú ráð nemir, -

njóta mundu, ef þú nemr,

þér munu góð, ef þú getr -:

upp líta

skal-at-tu í orrustu,

- gjalti glíkir

verða gumna synir, -

síðr þitt of heilli halir.

130.

Ráðumk þér, Loddfáfnir,

en þú ráð nemir, -

njóta mundu, ef þú nemr,

þér munu góð, ef þú getr -:

ef þú vilt þér góða konu

kveðja at gamanrúnum

ok fá fögnuð af,

fögru skaltu heita

ok láta fast vera;

leiðisk manngi gótt, ef getr.

131.

Ráðumk þér, Loddfáfnir,

en þú ráð nemir, -

njóta mundu, ef þú nemr,

þér munu góð, ef þú getr -:

varan bið ek þik vera

ok eigi ofvaran;

ver þú við öl varastr

ok við annars konu

ok við þat it þriðja,

at þjófar né leiki.

132.

Ráðumk þér, Loddfáfnir,

en þú ráð nemir, -

njóta mundu, ef þú nemr,

þér munu góð, ef þú getr -:

at háði né hlátri

hafðu aldregi

gest né ganganda.

133.

Oft vitu ógörla,

þeir er sitja inni fyrir,

hvers þeir ro kyns, er koma;

er-at maðr svá góðr

at galli né fylgi,

né svá illr, at einugi dugi.

134.

Ráðumk þér, Loddfáfnir,

en þú ráð nemir, -

njóta mundu, ef þú nemr,

þér munu góð, ef þú getr -:

at hárum þul

hlæ þú aldregi,

oft er gótt, þat er gamlir kveða;

oft ór skörpum belg

skilin orð koma

þeim er hangir með hám

ok skollir með skrám

ok váfir með vílmögum.

135.

Ráðumk þér, Loddfáfnir,

en þú ráð nemir, -

njóta mundu, ef þú nemr,

þér munu góð, ef þú getr -:

gest þú né geyja

né á grind hrekir;

get þú váluðum vel.

136.

Rammt er þat tré,

er ríða skal

öllum at upploki;

baug þú gef,

eða þat biðja mun

þér læs hvers á liðu.

137.

Ráðumk þér, Loddfáfnir,

en þú ráð nemir, -

njóta mundu, ef þú nemr,

þér munu góð, ef þú getr -:

hvars þú öl drekkir,

kjós þér jarðar megin,

því at jörð tekr við ölðri,

en eldr við sóttum,

eik við abbindi,

ax við fjölkynngi,

höll við hýrógi,

- heiftum skal mána kveðja, -

beiti við bitsóttum,

en við bölvi rúnar,

fold skal við flóði taka.

V.

138.

Veit ek, at ek hekk

vindga meiði á

nætr allar níu,

geiri undaðr

ok gefinn Óðni,

sjalfr sjalfum mér,

á þeim meiði,

er manngi veit

hvers af rótum renn.

139.

Við hleifi mik sældu

né við hornigi;

nýsta ek niðr,

nam ek upp rúnar,

æpandi nam,

fell ek aftr þaðan.

140.

Fimbulljóð níu

nam ek af inum frægja syni

Bölþorns, Bestlu föður,

ok ek drykk of gat

ins dýra mjaðar,

ausinn Óðreri.

141.

Þá nam ek frævask

ok fróðr vera

ok vaxa ok vel hafask,

orð mér af orði

orðs leitaði,

verk mér af verki

verks leitaði.

142.

Rúnar munt þú finna

ok ráðna stafi,

mjök stóra stafi,

mjök stinna stafi,

er fáði fimbulþulr

ok gerðu ginnregin

ok reist hroftr rögna.

143.

Óðinn með ásum,

en fyr alfum Dáinn,

Dvalinn ok dvergum fyrir,

Ásviðr jötnum fyrir,

ek reist sjalfr sumar.

144.

Veistu, hvé rísta skal?

Veistu, hvé ráða skal?

Veistu, hvé fáa skal?

Veistu, hvé freista skal?

Veistu, hvé biðja skal?

Veistu, hvé blóta skal?

Veistu, hvé senda skal?

Veistu, hvé sóa skal?

145.

Betra er óbeðit

en sé ofblótit,

ey sér til gildis gjöf;

betra er ósent

en sé ofsóit.

Svá Þundr of reist

fyr þjóða rök,

þar hann upp of reis,

er hann aftr of kom.

VI.

146.

Ljóð ek þau kann,

er kann-at þjóðans kona

ok mannskis mögr.

Hjalp heitir eitt,

en þat þér hjalpa mun

við sökum ok sorgum

ok sútum görvöllum.

147.

Þat kann ek annat,

er þurfu ýta synir,

þeir er vilja læknar lifa.

148.

Það kann ek þriðja:

ef mér verðr þörf mikil

hafts við mína heiftmögu,

eggjar ek deyfi

minna andskota,

bíta-t þeim vápn né velir.

149.

Þat kann ek it fjórða:

ef mér fyrðar bera

bönd að boglimum,

svá ek gel,

at ek ganga má,

sprettr mér af fótum fjöturr,

en af höndum haft.

150.

Þat kann ek it fimmta:

ef ek sé af fári skotinn

flein í folki vaða,

fýgr-a hann svá stinnt,

at ek stöðvig-a-k,

ef ek hann sjónum of sék.

151.

Þat kann ek it sétta:

ef mik særir þegn

á vrótum hrás viðar,

ok þann hal

er mik heifta kveðr,

þann eta mein heldr en mik.

152.

Þat kann ek it sjaunda:

ef ek sé hávan loga

sal of sessmögum,

brennr-at svá breitt,

at ek hánum bjargig-a-k;

þann kann ek galdr at gala.

153.

Þat kann ek it átta,

er öllum er

nytsamligt at nema:

hvars hatr vex

með hildings sonum

þat má ek bæta brátt.

154.

Þat kann ek it níunda:

ef mik nauðr of stendr

at bjarga fari mínu á floti,

vind ek kyrri

vági á

ok svæfik allan sæ.

155.

Þat kann ek it tíunda:

ef ek sé túnriður

leika lofti á,

ek svá vinnk,

at þær villar fara

sinna heimhama,

sinna heimhuga.

156.

Þat kann ek it ellifta:

ef ek skal til orrostu

leiða langvini,

und randir ek gel,

en þeir með ríki fara

heilir hildar til,

heilir hildi frá,

koma þeir heilir hvaðan.

157.

Þat kann ek it tolfta:

ef ek sé á tré uppi

váfa virgilná,

svá ek ríst

ok í rúnum fák,

at sá gengr gumi

ok mælir við mik.

158.

Þat kann ek it þrettánda:

ef ek skal þegn ungan

verpa vatni á,

mun-at hann falla,

þótt hann í folk komi,

hnígr-a sá halr fyr hjörum.

159.

Þat kann ek it fjögurtánda:

ef ek skal fyrða liði

telja tíva fyrir,

ása ok alfa

ek kann allra skil;

fár kann ósnotr svá.

160.

Þat kann ek it fimmtánda

er gól Þjóðrerir

dvergr fyr Dellings durum:

afl gól hann ásum,

en alfum frama,

hyggju Hroftatý.

161.

Þat kann ek it sextánda:

ef ek vil ins svinna mans

hafa geð allt ok gaman,

hugi ek hverfi

hvítarmri konu,

ok sný ek hennar öllum sefa.

162.

Þat kann ek it sjautjánda

at mik mun seint firrask

it manunga man.

Ljóða þessa

mun þú, Loddfáfnir,

lengi vanr vera;

þó sé þér góð, ef þú getr,

nýt ef þú nemr,

þörf ef þú þiggr.

163.

Þat kann ek it átjánda,

er ek æva kennik

mey né manns konu,

- allt er betra,

er einn of kann;

þat fylgir ljóða lokum, -

nema þeiri einni,

er mik armi verr,

eða mín systir sé.

VII.

164.

Nú eru Háva mál

kveðin Háva höllu í,

allþörf ýta sonum,

óþörf jötna sonum;

heill sá, er kvað,

heill sá, er kann,

njóti sá, er nam,

heilir, þeirs hlýddu.