Κοντάκιον. Ἦχος πλ. δ΄. Τή Ὑπερμάχω…
Ὤ τρισμακάριστε Σταυρέ καί πανσεβάσμιε, σέ προσκυνοῦμεν οἱ πιστοί καί μεγαλύνομεν, ἀγαλλόμενοι τή θεία σου ἀνυψώσει. Ἀλλ’ ὡς τρόπαιον καί ὅπλον ἀπροσμάχητον, περιφρούρει τέ καί σκέπε τή σή χάριτι, τοῖς σοί κράζοντας• Χαῖρε, Ξύλον μακάριον.
Οἱ οἶκοι.
Ἄγγελοι οὐρανόθεν, ἀοράτως κυκλούσι, Σταυρόν τόν ζωηφόρον ἐν φόβω• καί φωτοπάροχον χάριν λαμπρῶς παρεχόμενον, νῦν τοῖς πιστοῖς βλέποντες, ἐξίστανται, καί ἵστανται βοῶντες πρός αὐτόν τοιαῦτα•
Χαῖρε, Σταυρέ, οἰκουμένης φύλαξ• χαῖρε, ἡ δόξα τῆς Ἐκκλησίας.
Χαῖρε, ὁ πηγάζων ἀφθόνως ἰάματα• χαῖρε, ὁ φωτίζων τοῦ κόσμου τά πέρατα.
Χαῖρε, ξύλον ζωομύριστον, καί θαυμάτων θησαυρέ• χαῖρε, συνθετοτρισόλβιε, καί χαρίτων παροχεύ.
Χαῖρε, ὅτι ὑπάρχεις ὑποπόδιον θεῖον• χαῖρε, ὅτι ἐτέθης εἰς προσκύνησιν πάντων.
Χαῖρε, κρατήρ τοῦ νέκταρος ἔμπλεως• χαῖρε, λαμπτήρ τῆς ἄνω λαμπρότητος.
Χαῖρε, δί’ οὗ εὐλογεῖται ἡ κτίσις• χαῖρε, δί’ οὗ προσκυνεῖται ὁ Κτίστης.
Χαῖρε, Ξύλον μακάριον.
Βλέπουσα ἡ Ἑλένη ἑαυτήν ἐν ἐφέσει, φησί τῷ Βασιλεῖ θαρσαλέως• Τό παμπόθητόν σου τῆς ψυχῆς εὐχερέστατόν μου τή σπουδή φαίνεται• ζητοῦσα γοῦν τό κράτιστον σοί τρόπαιον, ὡς λέγεις, κράζω•
Ἀλληλούια.
Γνῶσιν ἄγνωστον πρώην Βασίλισσα γνοῦσα, ἐβόησε πρός τούς ὑπουργούντας• Ἐκ λαγόνων τῆς γής εὐρεῖν ἐν τάχει, καί δοῦναι τόν Σταυρόν σπεύσατε, πρός ὄν ἰδοῦσα ἔφησεν ἐν φόβω, πλήν κράζουσα οὕτω•
Χαῖρε, χαρᾶς τῆς ὄντως σημεῖον• χαῖρε, ἀρᾶς τῆς ἀρχαίας λύτρον.
Χαῖρε, θησαυρός ἐν τή γῆ φθόνω κρυπτόμενος• χαῖρε, ὁ φανεῖς ἐν τοῖς ἄστροις τυπούμενος.
Χαῖρε, τετρακτινοπύρσευτε καί πυρίμορφε Σταυρέ• χαῖρε, κλίμαξ ὑψοστήρικτε προοραθείσα ποτέ.
Χαῖρε, τό τῶν Ἀγγέλων γαληνόμορφον θαῦμα• χαῖρε, τό τῶν δαιμόνων πολυστένακτον τραῦμα.
Χαῖρε, τερπνόν του Λόγου κειμήλιον• χαῖρε, πυρός της πλάνης σβεστήριον.
Χαῖρε, Σταυρέ, ἀπορούντων προστάτα• χαῖρε, στερρέ εὐδρομούντων ἀλείπτα.
Χαῖρε, Ξύλον μακάριον.
Δύναμις ἡ τοῦ Ξύλου, ἐπιδέδεικται τότε, πρός πίστωσιν ἀληθῆ τοῖς πάσι καί τήν ἀφωνόν τέ καί νεκράν πρός ζωήν ἀνέστησε, φρικτόν θέαμα τοῖς μέλλουσι καρποῦσθαι σωτηρίαν, ἐν τῷ μέλπειν οὕτως•
Ἀλληλούια.
Ἔχουσα ἡ Ἑλένη, τό ἀήττητον ὅπλον, ἀνέδραμε πρός τόν ταύτης γόνον• ὁ δέ, μέγα σκιρτήσας εὐθύς, ἐπιγνούς τόν μέγιστον Σταυρόν, ἔχαιρε, καί ἄλμασιν ὡς ἄσμασιν ἐβόα πρός αὐτόν τοιαύτα•
Χαῖρε, Σταυρέ, τοῦ φωτός δοχείον• χαῖρε, Σταυρέ, τῆς ζωῆς ταμεῖον.
Χαῖρε, ὁ δοτήρ χαρισμάτων τοῦ Πνεύματος• χαῖρε, ὁ λιμήν ποντοπόρων ἀχείμαστος.
Χαῖρε, τράπεζα βαστάζουσα ὥσπερ θύμα τόν Χριστόν• χαῖρε, κλῆμα, βότρυν πέπειρον, φέρον οἶνον μυστικόν.
Χαῖρε, ὅτι τά σκῆπτρα τῶν ἀνάκτων φυλάττεις• χαῖρε, ὅτι τάς κάρας τῶν δρακόντων συνθλάττεις.
Χαῖρε, λαμπρόν της πίστεως γνώρισμα• χαῖρε, παντός του κόσμου διασῶσμα.
Χαῖρε, Θεοῦ πρός θνητούς εὐλογία• χαῖρε, θνητῶν πρός Θεόν μεσιτεία•
Χαῖρε, Ξύλον μακάριον.
Ζῆλον ἔνδοθεν θεῖον, ἡ Ἑλένη λαβοῦσα, ἐζήτησε καί εὗρε σπουδαίως, τόν ἐν γῆ κρυπτόμενον Σταυρόν, καί δεικνύμενον ἐν οὐρανῶ Ἀνακτι• ὄν ὕψωσε• καί βλέπων τό πολίτευμα, ἐν πίστει ἔφη•
Ἀλληλούια.
Καί εὐθύς ψάλλομεν τόν παρόντα Κανόνα τοῦ Ζωηφόρου Σταυροῦ (Κῶν/νοῦ Δαπόντε), οὗ ἡ ἀκροστιχίς•
Χαρᾶς δοχεῖον, σοί πρέπει χαίρειν μόνω. Ἰησοῦς.
Ὠδή ἅ΄. Ὁ Εἱρμός. Ἦχος δ΄.
Ἀνοίξω τό στόμα μου, καί πληρωθήσεται πνεύματος, καί λόγον ἐρεύξομαι, τῷ ζωηφόρω Σταυρῶ, καί ὀφθήσομαι, φαίδρως πανηγυρίζων, καί ἄσω γηθόμενος, τούτου τά θαύματα.
Τροπάρια
Χρηστοῦ σκῆπτρον ἅγιον, ἐμψυχωμένον σέ Πνεύματι, Σταυρέ πανσεβάσμιε, Ἑλένη βλέπουσα, προσεφώνει σοί• Χαῖρε Χριστοῦ ἡ δόξα, δί’ οὗ δόξαν ἅπαντες προσενεδύθημεν.
Ἀήττητος δύναμις, χαῖρε Σταυρέ τρισμακάριστε, τῶν πιστῶν δεομένων σου• χαῖρε ἡ μάχαιρα, ἡ ἐκκόπτουσα, τά κέρατα δαιμόνων• χαῖρε ἀγλαόκαρπον, δένδρον πανάγιον.
Ρέβδος ἡ βλαστήσασα, χαῖρε Χριστόν τόν ζωήρρυτον, καρπόν ἐξ οὗ τρώγοντες, ζωήν καρπούμεθα• χαῖρε ἔνδοξον, σημεῖον τοῦ Δεσπότου, ἀφ’ οὗ σαλευθήσονται γῆ καί οὐράνια.
Ἀγγέλων ἀγλάϊσμα, χαῖρε βροτῶν τά διασῶσμα, δαιμόνων πολυστόνον, τραῦμα πανύμνητε, ζωοπάροχε, Σταυρέ ἡ σωτηρία, καταπονουμένων τέ, καί ἡ ἀντίληψις.
Ὠδή γ΄. Ὁ Εἱρμός.
Τούς σούς ὑμνολόγους Ζωοδότα, ἰάσεων, ἄφθονος πηγή, θίασον συγκροτήσαντας, πνευματικόν στερέωσον• καί ἐν τή θεία δόξη σου, στέφανων δόξης ἀξίωσον.
Τροπάρια
Σταυρέ ἡ ἀρχή τῆς σωτηρίας, Σταυρέ τῶν Μαρτύρων ἡ χαρά, κήρυγμα ἀποστόλων τέ, Ἐκκλησιῶν ὁμόνοια, σκέπε, φρούρει καί φύλαττε, τούς καυχωμένους τῷ κράτει σου.
Διώκονται φάλλαγγες δαιμόνων, τή σῆ σημειώσει δυνατέ• ὅθεν βοῶμεν χαῖρε σοί• Χαῖρε δί’ οὗ ἠνώθησαν, ἡ γῆ καί τά οὐράνια, καί ἐθεώθη ὁ ἄνθρωπος.
Ὁδός πρός μονάς τάς οὐρανίους ἀπάγουσα, χαῖρε τό λαμπρόν, τοῦ Ἰησοῦ μου τρόπαιον• χαῖρε ἡ ράβδος εὐθύτητος.
Χαῖρε, σύ ἡ ράβδος βασιλείας, δυνάμεως• χαῖρε τοῦ Χριστοῦ, ἡ ράβδος ἤν ἀπέστειλεν ἐκ τῆς Σιῶν ὁ Κύριος• χαῖρε φυτόν ἀθάνατον, ὑφ’ οὗπερ σκέπονται ἅπαντες.
Κοντάκιον. Ἦχος πλ. δ΄. Τή Ὑπερμάχω…
Ὤ τρισμακάριστε Σταυρέ καί πανσεβάσμιε, σέ προσκυνοῦμεν οἱ πιστοί καί μεγαλύνομεν, ἀγαλλόμενοι τή θεία σου ἀνυψώσει. Ἀλλ’ ὡς τρόπαιον καί ὅπλον ἀπροσμάχητον, περιφρούρει τέ καί σκέπε τή σή χάριτι, τοῖς σοί κράζοντας• Χαῖρε, Ξύλον μακάριον.
Ἡλιομορφος ὤφθη, ὁ Σταυρός ἐν τῷ κόσμω, καί πάντες φωτισμοῦ ἐμπλησθέντες, καί δραμόντες ὡς πρός ἀστέρα θεωρούσι τοῦτον ὡς καλῶν αἴτιον, ἐν ταῖς χερσί ταῖς θείαις ὑψωθέντα• ὄν ὑμνοῦντες εἶπον•
Χαῖρε, αὐγή νοητοῦ Ἡλίου• χαῖρε, πηγή ἀκενώτου μύρου.
Χαῖρε, τοῦ Ἀδάμ καί τῆς Εὕας ἀνακλησις• χαῖρε, τῶν ἀρχόντων τοῦ ἅδου ἡ νέκρωσις.
Χαῖρε, ὅτι ἀνυψούμενος συνανυψοῖς νῦν ἠμάς• χαῖρε, ὅτι προσκυνούμενος καθαγιάζεις τάς ψυχᾶς.
Χαῖρε, τῶν Ἀποστόλων κοσμοκήρυκτον κλέος• χαῖρε, τῶν ἀθλοφόρων εὐμενέστατον σθένος.
Χαῖρε, Σταυρέ, Ἑβραίων ὁ ἔλεγχος• χαῖρε, πιστῶν ἀνθρώπων ὁ ἔπαινος.
Χαῖρε, δί’ οὐ κατεβλήθη ὁ ἄδης• χαῖρε, δί’ οὗ ἀνατέταλκε χάρις.
Χαῖρε, Ξύλον μακάριον.
Θεοβράβευτον Ξύλον, θεωρήσαντες πάντες, τή τούτου νῦν προσέλθωμεν σκέπη• καί ὡς ὅπλον κρατοῦντες αὐτό, δί’ αὐτοῦ τροποῦμεν τῶν ἐχθρῶν φάλαγγας, καί ψαύοντες τόν ἄψαυστον, τοῖς χείλεσιν αὐτῶ βοώμεν•
Ἀλληλούια.